Παράλληλη Στήριξη – Παιδαγωγικές στρατηγικές και πρακτικές εφαρμογές μέσα στην τάξη

Η Παράλληλη Στήριξη (ΠΣ) είναι ένας θεσμός της Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα, που προβλέπεται από το Υπουργείο Παιδείας, βάσει του νόμου 3699/2008. Προάγει την ένταξη μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο γενικό σχολείο και αποσκοπεί στη στήριξή τους μέσα στην τάξη.

Η παράλληλη στήριξη συμβάλλει στην προώθηση της συμπερίληψης του μαθητή στο γενικό σχολικό πλαίσιο, μόνο όταν εφαρμόζεται με μεθοδικότητα και οργάνωση.

🔹 Τι είναι η Παράλληλη Στήριξη

Πρόκειται για την παρουσία ειδικού εκπαιδευτικού (δάσκαλος παράλληλης στήριξης), ο οποίος υποστηρίζει τον μαθητή ατομικά ή σε μικρή ομάδα, κατά τη διάρκεια του μαθήματος, μέσα στην τάξη. Στόχος είναι ο μαθητής να παρακολουθεί και να συμμετέχει στη μαθησιακή διαδικασία μαζί με τους συμμαθητές του, προσαρμοσμένα στις δυνατότητές του.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι απαραίτητη η συνεργασία του εκπαιδευτικού ΠΣ με τον εκάστοτε εκπαιδευτικό της τάξης, αλλά και ολόκληρου του σχολικού περιβάλλοντος και όλων όσων εμπλέκονται άμεσα με τον μαθητή. Σε αντίθετη περίπτωση, η ΠΣ δεν μπορεί να επιτύχει τους εκπαιδευτικούς στόχους και κινδυνεύει να περιοριστεί σε απλή φύλαξη του μαθητή.

🔹 Σε ποιους μαθητές παρέχεται

Παράλληλη στήριξη παρέχεται σε κάθε μαθητή με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, εφ’ όσον μπορεί ν’ ανταποκριθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα της τάξης φοίτησής του καθώς και σε κάθε εκδήλωση σχολικής διαδικασίας.

Η Παράλληλη Στήριξη απευθύνεται σε μαθητές με:

·         Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. αυτισμό)

·         Νοητική αναπηρία

·         Μαθησιακές δυσκολίες που απαιτούν πιο εξατομικευμένη υποστήριξη

·         Προβλήματα ψυχικής υγείας ή άλλες σοβαρές δυσκολίες που δυσκολεύουν τη συμμετοχή στη σχολική ζωή

🔹 Πώς εγκρίνεται

Η διαδικασία είναι:

1.    Αίτημα του γονέα προς το σχολείο.

2.   Παραπομπή και αξιολόγηση από το ΚΕΔΑΣΥ (Κέντρο Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης).

3.   Εισήγηση για παράλληλη στήριξη.

4.   Έγκριση από το Υπουργείο Παιδείας και τοποθέτηση εκπαιδευτικού.

🔹 Ο ρόλος της Παράλληλης Στήριξης

ü Ενίσχυση του μαθητή γνωστικά και κοινωνικά.

ü Συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της τάξης.

ü Σχεδιασμός και εφαρμογή εξατομικευμένων δραστηριοτήτων.

ü Διευκόλυνση της ένταξης και της κοινωνικοποίησης.

🔹 Στόχος

Στόχος της παράλληλης στήριξης είναι η ισότιμη συμμετοχή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον, η ανάπτυξη δεξιοτήτων και η προοδευτική αυτονομία του ως παρουσία στη συνήθη σχολική τάξη, ώστε να μην απαιτείται ο ΕΠΣ να παρευρίσκεται στο σύνολο των ωρών της σχολικής τάξης.

🔹 Καθημερινές Πρακτικές στην Τάξη

1. Ρόλος Εκπαιδευτικού Παράλληλης Στήριξης (ΕΠΣ)

• Συνεργατικός: Δεν είναι «βοηθός» του μαθητή ούτε «ιδιαίτερος δάσκαλος», αλλά συν-εκπαιδευτικός που δουλεύει μαζί με τον δάσκαλο της τάξης.

·         Γέφυρα επικοινωνίας: μεταξύ μαθητή, τάξης, γονέων και διεπιστημονικής ομάδας.

-         Διαμεσολαβεί ανάμεσα στο παιδί και το αναλυτικό πρόγραμμα, προσαρμόζοντας στόχους, υλικό και μεθόδους.

• Σταδιακή αποδέσμευση: Ο στόχος δεν είναι να «μένει δίπλα στο παιδί συνέχεια», αλλά να ενισχύει την αυτονόμηση και την κοινωνική ένταξη.

2. Συνεργασία ΕΠΣ με τον Εκπαιδευτικό της Τάξης

• Συνεργασία: Πολύ σημαντικός παράγοντας. Ο ΕΠΣ καλό θα είναι να αποφεύγει τις προσωπικές συγκρούσεις και διενέξεις με τον εκπαιδευτικό της τάξης. Αν είναι η πρώτη φορά που ο εκπαιδευτικός της τάξης καλείται να συνεργαστεί, θα πρέπει να του δώσει το χρόνο να προσαρμοστεί χωρίς να εμμένει να εφαρμόσει πρακτικές και τεχνικές που δεν του είναι οικείες. Η εναλλαγή των ρόλων θα πρέπει να γίνεται με απόλυτη συνεννόηση και συγκατάθεση και των δύο πλευρών.
• Η μεταξύ τους σχέση: Αν δεν είναι καλή και επηρεάζει την επίδοση των παιδιών και την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων, καλό θα είναι ο ΕΠΣ να ενημερώσει τον Διευθυντή του σχολείου ή/και να καλέσει το Σύμβουλο Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης για να τους βοηθήσει.
• Κοινή η τάξη: Η τάξη θα πρέπει να θεωρηθεί ως κοινή και όχι ότι ένας εκπαιδευτικός επισκέπτεται την τάξη του άλλου. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για θέματα σχετικά με την από κοινού χρήση της τάξης, τους στόχους του προγράμματος, το εποπτικό υλικό, την ευθύνη και σχετικά με θέματα που αφορούν τους μαθητές.
• Κοινός σχεδιασμός: Συναντήσεις για προετοιμασία, καθορισμό ρεαλιστικών στόχων και μεθόδων, διαφοροποίηση διδασκαλίας.
• Καταμερισμός ρόλων: Ο εκπαιδευτικός της τάξης διδάσκει όλη την ομάδα, ενώ ο ΕΠΣ υποστηρίζει το παιδί με διαφοροποίηση.
• Ευέλικτη υποστήριξη: Ο ΕΠΣ δεν θα πρέπει να κάθεται αποκλειστικά δίπλα στον μαθητή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Μπορεί να περιέρχεται ταυτόχρονα στην τάξη και να βοηθά και άλλα παιδιά που έχουν ανάγκη, όταν δεν απαιτείται άμεση παρέμβαση στο συγκεκριμένο παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (έτσι αποφεύγεται ο «στιγματισμός» του παιδιού αυτού).

3. Παιδαγωγικές Πρακτικές

1.    Διαφοροποίηση Διδασκαλίας

o    Απλούστευση γλώσσας και οδηγιών.

o    Χρήση οπτικών βοηθημάτων (πίνακες, εικόνες, εικονοκάρτες, κοινωνικές ιστορίες).

o    Παράδοση με μικρά βήματα.

2.   Στρατηγικές Συμμετοχής στην Τάξη

o    Σταδιακή ένταξη σε ομαδικές εργασίες.

o    Χρήση «συμμαθητή-υποστηρικτή» (peer tutoring).

o    Ενίσχυση θετικών κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.

3.   Διαχείριση Συμπεριφοράς

o    Καθορισμός ξεκάθαρων κανόνων με οπτική ενίσχυση. Σημαντικό να δίνονται σαφείς, απλές οδηγίες σχετικά με τους κοινωνικούς κανόνες, καθώς και εναλλακτικές επιλογές συμπεριφοράς, όταν αυτό είναι απαραίτητο.

o    Συμβόλαια συμπεριφοράς με κανόνες και ανταμοιβές με συστήματα επιβράβευσης. Η επιβράβευση των θετικών κοινωνικών πρωτοβουλιών και η ενίσχυση της συνεργασίας συμβάλλουν στην ενδυνάμωση του μαθητή και στη σταδιακή του αυτονόμηση.

o    Χρήση ενισχυτών (λεκτικών, κοινωνικών, δραστηριοτήτων).

4.   Διαφοροποιημένη Αξιολόγηση

o    Εναλλακτικοί τρόποι εξέτασης (π.χ. προφορικά, με εικόνες, με πρακτικές δραστηριότητες).

o    Εστίαση στην πρόοδο, όχι στη σύγκριση με τους άλλους.

o    Καταγραφή εξατομικευμένων στόχων π.χ. μέσω Εξατομικευμένου Προγράμματος Εκπαίδευσης  - ΕΠΕ (Ατομικού Εκπαιδευτικού Προγράμματος – ΑΕΠ).

4. Παραδείγματα Πρακτικών Εφαρμογών

• Μαθηματικά: χρήση χειραπτικών (κυβάκια, αριθμογραμμές), απλοποίηση ασκήσεων, περισσότερος χρόνος.
• Γλώσσα: ανάγνωση με υποστήριξη εικόνων, χρήση τεχνολογίας (π.χ. text-to-speech), διάσπαση κειμένου σε μικρές ενότητες.
• Μελέτη Περιβάλλοντος: οπτικοποιημένοι χάρτες, πειράματα με πρακτική συμμετοχή.
• Κοινωνικές δεξιότητες: δραματοποίηση, παιχνίδια ρόλων, «κοινωνικές ιστορίες».<
• Φύλλα Εργασίας & Οπτικά Βοηθήματα:

  ü Εικονοκάρτες οδηγιών (π.χ. «Σήκωσε το χέρι», «Περίμενε τη σειρά σου»).

  ü Πίνακας επιβράβευσης με 5 θέσεις για αστέρια.

  ü Κοινωνικές ιστορίες (π.χ. «Πηγαίνω εκδρομή με το σχολείο»).

  • Σενάρια Διδασκαλίας: Στο μάθημα πχ Γλώσσας, ο εκπαιδευτικός διδάσκει το κείμενο σε όλους τους μαθητές, ενώ ο εκπαιδευτικός παράλληλης στήριξης δίνει στον συγκεκριμένο μαθητή απλοποιημένο κείμενο με εικόνες και τον εντάσσει σε ανάγνωση με συμμαθητή-υποστηρικτή.

  5. Στο διάλειμμα

  ü Οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες κοινωνικής ένταξης και αλληλεπίδρασης με τους συνομηλίκους τους. Ο ρόλος του ΕΠΣ είναι να διευκολύνει τη συμμετοχή τους στις ομαδικές δραστηριότητες, να ενθαρρύνει την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων και να δημιουργεί ευκαιρίες για συνεργατικό παιχνίδι.

  ü Ο ΕΠΣ λειτουργεί ως άτομο αναφοράς στο οποίο ο μαθητής απευθύνεται όταν νιώθει ανασφάλεια ή χρειάζεται καθοδήγηση.

  6. Συνεργασία με Γονείς & Διεπιστημονική Ομάδα

  ·         Συχνή επικοινωνία για την πορεία του μαθητή.

  ·         Ανταλλαγή υλικού και στρατηγικών (π.χ. πώς διαχειριζόμαστε μια συμπεριφορά).

  ·         Σύνδεση με ΚΕΔΑΣΥ, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές κ.λπ.

  7. Σημεία Προσοχής

  •    Ο ΕΠΣ δεν αντικαθιστά τον δάσκαλο τάξης.
  • Αποφεύγουμε την «υπερπροστασία» και την «απομόνωση». Σε καμία περίπτωση ο μαθητής δεν θα πρέπει να νιώθει εξαρτημένος από τον εκπαιδευτικό Παράλληλης Στήριξης.
  • Η σταθερή σχέση μαθητή–εκπαιδευτικού βελτιώνει την εμπιστοσύνη, την προσαρμογή και την ακαδημαϊκή επίδοση. Για τούτο κρίνεται ουσιώδες να εξετάζεται η δυνατότητα ανάθεσης της Παράλληλης Στήριξης στον ίδιο εκπαιδευτικό και σε επόμενα σχολικά έτη.

  •    Η Παράλληλη Στήριξη πρέπει να οδηγεί σε ένταξη, όχι σε «παράλληλη τάξη μέσα στην τάξη». Ο μαθητής θα πρέπει να αποκτά σταδιακά τις απαραίτητες δεξιότητες ώστε να ανταποκρίνεται στο σχολικό πλαίσιο.

    • Ο μαθητής θα πρέπει να μάθει να λειτουργεί αυτόνομα τόσο σε μαθησιακό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.

    📌 Συμπέρασμα

    ü Η Παράλληλη Στήριξη δεν είναι απλά μια βοήθεια μέσα στην τάξη, αλλά μια δυναμική διαδικασία που στοχεύει στην ισότιμη συμμετοχή του μαθητή, την ομαλή ένταξή του στην ομάδα των συνομηλίκων, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και τη σταδιακή αυτονόμησή του, που θα τον υποστηρίξουν μακροπρόθεσμα τόσο στο σχολείο όσο και στην καθημερινή του ζωή.

    ü Η Παράλληλη Στήριξη παρέχεται ως ενισχυτικός και ενταξιακός θεσμός της παιδαγωγικής πράξης και της μαθησιακής διαδικασίας και δεν έχει σε καμία περίπτωση χαρακτήρα φύλαξης του παιδιού ή εξυπηρέτησης στην καθημερινή διαβίωση.

    Δρ. Ράνια Χιουρέα, Σύμβουλος
    Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης

    Αναρτήθηκε από chiourea.gr στο Ειδική Αγωγή - ΥΛΙΚΟ- Παράλληλη Στήριξη

    Άλλα σχετικά:

    ·         Παράλληλη Στήριξη: H ενίσχυση του παιδιού στη σχολική του καθημερινότητα  

    ·         ΠΣ - ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Ο,ΤΙ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΣΤΗΡΙΞΗ στο Δημοτικό: οι ισχύοντες νόμοι, έντυπα λειτουργίας, αρμοδιότητες και καθήκοντα εκπαιδευτικών Δρ. Ράνια Χιουρέα Σύμβουλος ΕΑΕ  

    ·         ΠΣ - Β/ΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Οργάνωση, έντυπα λειτουργίας, αρμοδιότητες και καθήκοντα εκπαιδευτικών Παράλληλης Στήριξης  

    ·         Έντυπα Παράλληλης Στήριξης όλων των βαθμίδων

    ·         ΒΙΒΛΙΟ για ΠΣ - Δειγματικό Εκπαιδευτικό Υλικό για την Εξειδικευμένη Εκπαιδευτική Υποστήριξη (για ένταξη μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες) Ράνια Χιουρέα, Γιώργος Αλεβίζος, Αναστασία Βλάχου, Αγγελική Γενά, Σοφία Μαυροπούλου, Σταυρούλα Πολυχρονοπούλου, Άρης Χαρούπιας

    ·         Βιβλίο Ειδικής Αγωγής: ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ για ένταξη μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Ράνια Χιουρέα, Γιώργος Αλεβίζος, Αναστασία Βλάχου, Αγγελική Γενά, Σοφία Μαυροπούλου, Σταυρούλα Πολυχρονοπούλου, Άρης Χαρούπιας