Τα βοηθήματα χαμηλής όρασης μεγεθύνουν την εικόνα των αντικειμένων κάνοντας ευκολότερη την αναγνώρισή τους και βοηθούν τα άτομα με μειωμένη όραση να εκπληρώσουν τις καθημερινές τους ανάγκες και να ανακτήσουν μέρος της ανεξαρτησίας τους.

Είναι σημαντικό τα παιδιά με μειωμένη όραση να μάθουν να χρησιμοποιούν τα διαθέσιμα βοηθήματα όσο το δυνατόν νωρίτερα. Η χρήση αυτών των βοηθημάτων σε αρκετές περιπτώσεις θα ενδυναμώσει την οπτική τους ικανότητα, που διαφορετικά θα ελαττωνόταν ακόμη περισσότερο λόγω της στέρησης οπτικών ερεθισμάτων. Επιπλέον η πρώιμη εκμάθηση της χρήσης τους δίνει στο παιδί αυτοπεποίθηση και το κάνει να μην αισθάνεται άσχημα, όταν εξακολουθήσει να τα χρησιμοποιεί μετά την ενηλικίωσή του.

Υπάρχουν διάφορα είδη βοηθημάτων, όπως μεγεθυντικοί φακοί,τηλεσκοπικά συστήματα κλπ.,ενώ τα τελευταία χρόνια η σύγχρονη τεχνολογία έχεινα προσφέρει μια μεγάλη ποικιλία από ηλεκτρονικά βοηθήματα, που κάνουν τη ζωή των ατόμων με σοβαρά προβλήματα όρασης ακόμη πιο εύκολη.

ΤΥΠΟΙ ΒΟΗΘΗΜΑΤΩΝ ΧΑΜΗΛΗΣ ΟΡΑΣΗΣ

Ο μεγάλος αριθμός βοηθημάτων χαμηλής όρασης μπορεί να τα­ξινομηθεί σε 3 μεγάλες κατηγορίες: συγκλίνοντες φακοί, τηλεσκο­πικά συστήματα και ηλεκτρονικά συστήματα.

Α. Συγκλίνοντες φακοί

α) Μονόφθαλμα ή διόφθαλμα γυαλιά

Ισχυροί φακοί σε γυαλιά

Τα μονόφθαλμα βοηθήματα μπορεί να είναι συγκλίνοντα σφαιρώματα, ασφαιρικά σφαιρώματα, ασφαιρικά ζεύγη (συστήματα δύ­ο ασφαιρικών φακών, ο ένας μπροστά από τον άλλο), διπλοεστιακά, λούπες, ενώ τα διόφθαλμα βοηθήματα είναι πρισματικά γυαλιά με τη βάση προς τα μέσα ή συμβατικά διπλοεστιακά με έκκεντρη προσθήκη των επί πλέον διοπτριών.

Ευκολό­τερα αποδεκτή ψυχολογικά είναι η χρήση γυαλιών,τα οποία αφήνουν ελεύθερα και τα δύο χέρια, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει τρόμος(τρέμουλο) και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παρατεταμένο διάβασμα.

Έχουν όμως στα­θερό οπτικό κέντρο (μειονέκτημα για όσους έχουν έκκε­ντρες περιοχές όρασης), το γράψιμο είναι δύσκολο όταν ο φακός έχειισχύ πέραν των 10 Dpt, οι ισχυροί φακοί ελαττώνουν το οπτικό πεδίο και επιβραδύνουν την ανάγνωση καθώς και ότι έχουν μικρή απόσταση ανάγνωσης που αποκλείει το φωτισμό.

β) Μεγεθυντικοί φακοί χειρός

Έχουν μεγαλύτερη απόσταση εργασίας από εκείνη των γυαλιών, είναι πιο εύχρηστοι από εκείνους που βλέπουν έκκεντρα, είναι πο­λύ χρήσιμοι για εργασίες βραχείας διάρκειας και αποτελούν οικείο βοήθημα χωρίς να προσάπτουν στίγμα.

Όμως έχουν μικρότερο πε­δίο από των γυαλιών,ελαττώνουν την ταχύτητα της ανάγνωσης, χρησιμοποιούνται δύσκολα από άτομα που έχουν τρόμο, και πρέπει να βρίσκονται στη σωστή εστιακή απόσταση για την επίτευξη της μέ­γιστης ισχύος.

Υπάρχουν από +2.3 Dpt ως +32.0 Dpt και μπορεί να έχουν ενσωματωμένο φωτισμό.

γ) Σταθεροί μεγεθυντικοί φακοί

Υπάρχουν από +4.0 Dpt έως +80.00 Dpt με ή χωρίς ενσωματω­μένο φωτισμό. Προορίζονται συνήθως για διάβασμα (ο φακός ευρί­σκεται σε συγκεκριμένη - σταθερή απόσταση από τη σελίδα). Η χρήση ενός τέτοιου βοηθήματος δεν απαιτεί σταθερό χέρι ή επιδε­ξιότητα. Έχουν μειωμένο οπτικό πεδίο και η θέση εργασίας κουρά­ζει, υπάρχει δε φακική εκτροπή αν κάποιος βλέπει λοξά.

Β. Τηλεσκόπια

α) Τηλεσκόπια αποστάσεως

Υπάρχουν δύο τύποι τηλεσκοπικών συστημάτων για τη χαμηλή όραση: το τηλεσκόπιο του Γαλιλαίου και το αστρονομικό του Kepler.

Το τηλεσκόπιο του Γαλιλαίου είναι σύστημα θετικού αντικειμενι­κού φακού και αρνητικού προσοφθάλμιου φακού, το οποίο δίνει πραγματικό ορθό είδωλο.

 Το αστρονομικό τηλεσκόπιο είναι συνδυασμός θετικών φακών μεταξύ των οποίων παρεμβάλλεται έ­να σύστημα πρισμάτων, το οποίο κάνει ανόρθωση του ανεστραμμένου ειδώλου.

Τα τηλεσκόπια διακρίνονται σε μονόφθαλμα και διόφθαλμα, χει­ρός ή προσαρμοσμένα σε σκελετό. Είναι τα μόνα οπτικά βοηθήμα­τα που δίνουν μεγέθυνση για μακριά και χρησιμοποιούνται σε ταξί­δια, θέατρα, τηλεόραση, αθλητισμό κλπ. Έχουν, όμως, μειωμένο πε­δίο, απαιτούν ιδιαίτερη εκπαίδευση,είναι δύσκολο να εντοπίσουν οι χρήστες γρήγορα τα αντικείμενα και δεν αποδίδουν σε άτομα με στένωση των οπτικών πεδίων.

β) Τηλεσκόπια για ενδιάμεση και κοντινή όραση

Πρόκειται για τηλεσκόπια απόστασης, όπου η προσθήκη επιπλέ­ον διοπτριών είτε στον προσοφθάλμιο είτε στον αντικειμενικό φα­κό επιτρέπει να χρησιμοποιηθούν για ενδιάμεση ή κοντινή όραση. Επιτυγχάνουν πιο άνετη απόσταση εργασίας αλλά έχουν μειωμένο οπτικό πεδίο και απαιτούν ειδική εκπαίδευση των χρηστών.

Γ. Κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης (CCTV)

Πρόκειται για συσκευή λήψης (camera) και τηλεόρασης,η οποί­α αποδίδει στην οθόνη τη μεγεθυσμένη εικόνα. Ο αναγνώστης κάθεται σε σχεδόν φυσιολογική απόσταση διαβάσματος και διαβάζει το κείμενο «γλιστρώντας το» δεξιά αριστερά, πάνω ή κάτω, στη με­γέθυνση που είναι κατάλληλη για την οπτική του οξύτητα.

Η μεγέ­θυνση φθάνει μέχρι τις 60 φορές, χρησιμοποιείται διόφθαλμα με φυσιολογική σύγκλιση και υπάρχει σε διαφορετικά μεγέθη, έγχρω­μα ή ασπρόμαυρα, με αυξομειούμενη αντίθεση επίσης και φορητά μικρού μεγέθους.

Επίσης υπάρχει και μια πολύ μικρή, σχετικά φθη­νή, φορητή κάμερα, η οποία συνδέεται σε μια κοινή συσκευή τηλε­όρασης και μεγεθύνει κάθε αντικείμενο που τοποθετούμε από κά­τω επάνω σε οποιαδήποτε επιφάνεια, π.χ.τηλεφωνικούς καταλό­γους, συνταγές, φωτογραφίες, εφημερίδες, χρήματα, κονσέρβες κλπ.

Κατασκευάζεται σε φορητό μοντέλο, που είναι πολύ ελαφρό σύστημα, με μπαταρίες ή ρεύμα, με οθόνη 16" ιντσών και μεγέθυν­ση από 5-10 φορές για χρήση εκτός σπιτιού.

Σε ορισμένα μοντέ­λα βιντεομεγεθυντών η κάμερα μπορεί να συνδεθεί και με ηλεκτρο­νικό υπολογιστή, ώστε να βλέπει κανείς ταυτόχρονα την εικόνα του υπολογιστή και αυτήν που του δίνει η κάμερα.

Επίσης απορροφητικοί φακοί και φίλτρα που ελαττώνουν το θάμβος και αυξάνουν τις αντιθέσεις καθώς και ο κατάλληλος φωτι­σμός μπορεί να βοηθήσουν.

Μη οπτικά ερεθίσματα, όπως αναλόγια, ειδικές συσκευές τηλεφώνου, ρολόγια και θερμόμετρα με μεγάλους και ευανάγνωστους αριθμούς, καθρέπτες με μεγέθυνση, τράπουλες, ομιλούσες συσκευές, προσφέρουν καλύτερη ποιότητα ζωής.

Τόσο ο ειδικός οφθαλμίατρος, όσο και ο εξειδικευμένος οπτικός πρέπει να εξηγήσουν στον ενδιαφερόμενο το σκοπό επιλογής του βοηθήματος χαμηλής όρασης και τις ιδιαιτερότητες που έχει κάθε μορφή βοηθήματος, έτσι ώστε να το αποδεχθεί.

Ο ρεαλιστικός διαχωρισμός μεταξύ φαντασιώσεων και ελπίδων μπορεί να είναι η σημαντική συμβολή του ιατρού. Πρέπει να εξηγηθούν λεπτομερώς οι δυνατότητες που δίνουν τα βοηθήματα καθώς και οι δυσκολίες που αυτά δημιουργούν. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι για κάθε είδος εργασίας απαιτείται συνήθως διαφορετικό είδος βοηθή­ματος και ότι μερικές λειτουργίες δεν μπορούν με κανένα βοήθημα να αποκατασταθούν, π.χ. γρήγορο σάρωμα του χώρου, χρήση βοη­θημάτων εν κινήσει κλπ.

Οι ευνοϊκοί παράγοντες για την αποδοχή των οπτικών βοηθημά­των είναι, κατά σειρά προτεραιότητας σύμφωνα με μελέτες, οι ε­ξής:

• Έντονη επιθυμία για καλύτερη όραση.
• Νεαρότερη ηλικία.
• Καλή προηγουμένως όραση.
• Καλύτερη εκπαίδευση και υψηλότερη ευφυΐα.
• Σταθερή κατάσταση της πάθησης χωρίς διακυμάνσεις.
• Έλλειψη άλλων αισθητηρίων διαταραχών.
• Σαφής αντίληψη των επιθυμητών οπτικών στόχων.

Σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη σε πολλές οφθαλμολογικές κλινικές, Πανεπιστημιακές ή ανεξάρτητες, λειτουργούν κλινικές «χαμηλής όρασης». Στις κλινικές αυτές εργάζονται οφθαλμίατροι με ειδική εκπαίδευση, ο­πτικοί εξειδικευμένοι καθώς και κοινωνικοί λειτουργοί. Εκεί παρου­σιάζονται πολλά πλεονεκτήματα εκτός από την αναγραφή και επι­λογή του κατάλληλου βοηθήματος. Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι κυρίως ο επαρκής χρόνος για την επίλυση των αποριών σχετικά με τα μέσα, το φωτισμό κλπ, η δυνατότητα να δοκιμάσουν τα βοηθή­ματα ψυχολογικής υποστήριξης κ.ά.

Σήμερα η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης πρέπει να μας κάνει να ασχοληθούμε περισσότερο με τα άτομα της τρίτης ηλικίας. Θα πρέπει να δημιουργηθούν κλινικές χαμηλής όρασης, να ευαι­σθητοποιηθεί το κοινό, οι ιατροί των λοιπών ειδικοτήτων, το νοση­λευτικό προσωπικό, καθώς και να δοθεί έμφαση στη διδασκαλία των μέσων χαμηλής όρασης τόσο στους ειδικευμένους οφθαλμιά­τρους όσο και στους οπτικούς των Τ.Ε.Ι. Επίσης τα ασφαλιστικά τα­μεία να καλύπτουν τις δαπάνες για τις συσκευές αυτές, όπως γίνε­ται για τα προσθετικά και τα διάφορα άλλα ορθοπεδικά μηχανήμα­τα. Να δοθεί δημοσιότητα για τη βοήθεια που χρειάζονται τα άτομα αυτά και ενδεχομένως να υπάρξουν και οικονομικά κίνητρα για ε­στιατόρια,βιβλιοπωλεία κ.ά., που θα προσφέρουν υπηρεσίες σ'αυτούς τους ανθρώπους.

Θεωρώντας ότι επιτυχία για τα άτομα αυτά σημαίνει η όσο το δυ­νατόν μεγαλύτερη ανεξαρτησία τους από τα λοιπά μέλη της οικογένειας,όπως είναι η δυνατότητα να διαβάσουν μόνοι ένα γράμμα, να υπογράψουν ένα έγγραφο ή να μπορούν να τηλεφωνήσουν, τότε νομίζουμε ότι τα καλά ή τα άσχημα αποτελέσματα δεν εί­ναι πλέον ζήτημα στατιστικής αλλά φιλοσοφίας...

Πηγή

Επιμέλεια: Δρ Ράνια Χιουρέα

Ανάρτηση chiourea.gr στο Προβλήματα Όρασης - Ηλεκτρονικά Εργαλεία-Βοηθήματα