Ένταξη των μαθητών με προβλήματα όρασης στο κοινό σχολείο

[Του Δασκάλου Χαρίδημου Φραγκομιχελάκη ΠΕΚ Ηρακλείου 28-11-2010]

Η Ένταξη των τυφλών μαθητών στο κοινό Σχολείο ξεκίνησε το 1989. Μέχριτότε η εκπαίδευσή τους γινόταν στο Κ.Ε.Α.Τ. ( Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών) στην Αθήνα και στη Σχολή Τυφλών στη Θεσσαλονίκη καισε δυο Ειδικά Σχολεία στην Πάτρα και στα Ιωάννινα।

 Στόχοι Ένταξης : α] Αποϊδρυματοποίηση β] Αρμονική, ολόπλευρη και

ισόρροπη ανάπτυξη και των μαθητών με προβλήματα όρασης.

Α] Προετοιμασία ένταξης. Παράγοντες:

1. «Τυφλό παιδί» (νοητική ικανότητα, ψυχοσωματική ωριμότητα, αυτοεξυπηρέτηση)

2. «Εκπαιδευτικός» (να θέλει να δουλέψει με τον τυφλό μαθητή, να φροντίσει να μάθει τις ιδιαιτερότητες του μαθητή με προβλήματα όρασηςώστε να μη θεωρεί τίποτα αυτονόητο και δεδομένο)

3. «Γονείς των βλεπόντων μαθητών» (η στάση τους είναι θετική με μια λανθάνουσα ανασφάλεια, γι’ αυτό ο δάσκαλος πρέπει να τους ενημερώσει, πώς αυτοί με τη σειρά τους θα συζητήσουν-επηρεάσουν τα παιδιά τουςγια τον τυφλό συμμαθητή τους).

4. «Συμμαθητές»

5. «Γονείς τυφλού μαθητή»

Β] Σχολικό περιβάλλον

1. Χωροταξική Ένταξη

 Προσανατολισμός – Κινητικότητα {από την τάξη στους άλλους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους του σχολείου} Τα παιδιά που έχασαν την όρασή τους σενηπιακή ηλικία φαίνεται να έχουν καλύτερη κινητικότητα και προσανατολισμό

Πρέπει να ξεκινά κατά τη προσχολική ηλικία και να συνεχίζεται σε όλα τα εκπαιδευτικά στάδια, προσαρμοζόμενη στις ιδιαίτερες απαιτήσεις της κάθεπεριόδου. Έλεγχος φωτισμού. Αποφυγή αντανακλάσεων. (Για παιδιά με μειωμένη όραση)

Προτρέπομε τους μαθητές να επιστρέφουν τα πράγματα στο ίδιο μέρος,

να μην μετακινούνται έπιπλα χωρίς να ενημερωθεί ο μαθητής με πρόβλημα όρασης,

οι πόρτες να είναι ή τελείως ανοιχτές ή τελείως κλειστές

 Δεξιότητες καθημερινής διαβίωσης: Αυτοεξυπηρέτηση (εκπαίδευση τουαλέτας)

Επιμένουμε γιατί εξαρτημένο παιδί =εξαρτημένος ενήλικας

2. Κοινωνική Ενσωμάτωση

Είναι η ομαλή ένταξη του τυφλού μαθητή στη σχολική ομάδα.

Προϋποθέσεις:

1. Το Σχολείο να αγκαλιάσει από την πρώτη μέρα τους μαθητές με προβλήματαόρασης. Αν εκφραστεί κάποια διαφορετική άποψη το χειριζόμαστε με ιδιαίτερη προσοχή.

2. Η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων καλλιεργείται πρώτα με τους συμμαθητές μεπαιχνίδια (π.χ. α) συνοδού-οδηγού με μαύρο μαντίλι στα μάτια ή β) στη γυμναστική goalball με ακουστική μπάλα).

3. Προσπάθεια ελαχιστοποίησης κάποιων εμμονών: ζούληγμα ματιών, επιτόπιο στριφογύρισμα

4. Επίσκεψη σε άλλα τμήματα του Σχολείου για να δουν οι μαθητές τους, πώς διαβάζουν και πώς γράφουν οι μαθητές με προβλήματα όρασης

5. Κοινή συμμετοχή στις δραστηριότητες και στις εκδηλώσεις του Σχολείου.

3. Εκπαίδευση των μαθητών με προβλήματα όρασης

Τυφλός: Όραση μικρότερη του 1\20 της φυσιολογικής. Γραφή Braille

Μερικώς βλέπων ή Αμβλύωπας: Όραση μεταξύ του 1\20 και 1\10 της φυσιολογικής. Μεγέθυνση γραμμάτων ανάλογα τη λειτουργική του όραση που διαφοροποιείται α) από το είδος του προβλήματος όρασης και β) από τις συνθήκες (φωτισμός, κόπωση, θεραπευτική αγωγή κ.ά.).

Γραφή Braille: Louis Braille – Το σύστημά του αναγνωρίζεται διεθνώς το 1852.

Στην Ελλάδα έρχεται το 1948. Το ελληνικό Braille αποτελείται από 64 εξάστιγμα.

Τα 63 αντιστοιχούν σε σύμβολα και 1 στο κενό (ανάμεσα στις λέξεις) χωρίς στίγματα.

 Οι σκοποί της εκπαίδευσης των μαθητών με προβλήματα όρασης

ταυτίζονται με αυτούς των βλεπόντων.

 Οι στόχοι (σχεδόν κοινοί) : Αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους.

Αυτοπεποίθηση και ανεξαρτησία

Αλληλοαποδοχή με το κοινωνικό σύνολο

Ένταξή τους στην παραγωγική διαδικασία

[Υπάρχει διαφοροποιημένο ΑΠΣ για μαθητές με προβλήματα όρασης από το ΥΠΕΠΘ χωρίς σημαντικές αλλαγές]

 Μέθοδοι: Διαφοροποίηση του τρόπου διδασκαλίας, όπου κρίνεται σκόπιμο, για την επίτευξη των στόχων

 Πρόγραμμα συνεκπαίδευσης: Σημαντικό για την ομαλή εξέλιξη των παιδιών

με προβλήματα όρασης αλλά και για τα άλλα παιδιά। Σχέση αμφίδρομη. Με δύο δασκάλους στο τμήμα.

 Μεικτό σύστημα: Συνεκπαίδευση και χωριστή διδασκαλία

 Στο γνωστικό τομέα οι τυφλοί μαθητές ακολουθούν το πρόγραμμα της τάξης όπως οι συμμαθητές τους, με τη γραφή braille, χωρίς συρρίκνωση των στόχων.

 Επιμένουμε στην ανάπτυξη της πολυαισθητηριακής αντίληψης των τυφλών

μαθητών όπως και στους βλέποντες.

 Προτιμούμε την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία με τακτικές αλλαγές στη

συγκρότηση των ομάδων.

 Προσπαθούμε να αντισταθμίσουμε την έλλειψη φυσικής μάθησης, που λόγω υπερπροστατευτικότητας από το ευρύτερο περιβάλλον συνήθως, δεν μαθαίνουν εξερευνώντας όπως οι βλέποντες. Σε μια διδακτική επίσκεψη πχ στο Μουσείο Φυσικής ιστορίας ενημερώνουμε τους υπεύθυνους από πιο μπροστά και κατά την επίσκεψη είμαστε δίπλα ώστε ό,τι δεν μπορούν να αγγίξουν τα τυφλά παιδιά, τους το περιγράφουμε με σαφήνεια.

 Διδασκαλία των χρωμάτων: πορτοκαλί το χρώμα της πόρτας όπως το πορτοκάλι, το χρώμα του θυμού είναι κόκκινο κ.ά.

 Διδασκαλία μαθημάτων

Γλώσσα, Μαθηματικά, Γυμναστική, Μουσική κ.α.

 Τεχνολογικός εξοπλισμός- Υλικοτεχνική υποδομή

Γραφομηχανή Braille

Η\Υ με εγκατεστημένο πρόγραμμα ομιλούσας οθόνης

Φορητή οθόνη Braille

Εκτυπωτής Braille

Piaf για παραγωγή ανάγλυφων σχημάτων σε μικροκαψουλικό χαρτί

Βιβλία Braille

Ανάγλυφοι χάρτες

 Απαραίτητη είναι η λειτουργία δανειστικής βιβλιοθήκης Braille

Συνεργασία με άλλους φορείς και πρόσωπα

1. Με το Σχολικό Σύμβουλο Ειδικής Αγωγής,

2. Με το ΚΕ.Δ.Δ.Υ Ν. Ηρακλείου

3. Με τον «Παγκρήτιο σύλλογο γονέων και φίλων τυφλών παιδιών»

4. Με το Κ.Ε.Α.Τ.

5. Με το «Φάρο» τυφλών στην Αθήνα, απ’ όπου προμηθευόμαστε το περιοδικό «Ανέμη» και λογοτεχνικά βιβλία. Τα βιβλία παιδικής λογοτεχνίας και τα παραμύθια ετοιμάζονται στο σχολείο μας.

6. Με το δάσκαλο του τμήματος.

7. Με την εκπαιδευτικό που εκπαιδεύει τα παιδιά στην κινητικότητα και στον προσανατολισμό τους στο χώρο.

8. Με το Τμήμα Ειδικής Αγωγής του ΥΠΕΠΘ από όπου προμηθευόμαστε τα कद των νέων βιβλίων σε επεξεργάσιμη μορφή (word) και τα μεταγράφουμε στο σχολείο μας στην Braille για να αμβλύνουμε με τον τρόπο αυτό τις ανισότητες στην εκπαίδευση των μαθητών μας, που δημιουργεί η ολιγωρία του ΥΠΕΠΘ, αφού πέντε χρόνια τώρα δεν έχει καταφέρει να ολοκληρώσει τη μεταγραφήτων νέων βιβλίων στην Braille.

9. Με τους γονείς των μαθητών μας.

Μην περπατάς μπροστά μου, μπορεί να μην ακολουθώ…

Μην περπατάς πίσω μου, μπορεί να μην οδηγώ…

Περπάτα δίπλα μου και γίνε φίλος μου …!

4

12/θ 2ο Δημοτικό Σχολείο Βουτών

Τμήμα Τυφλών και Αμβλυώπων

Σχολικό έτος 2010 -2011

Στο σχολείο μας λειτουργεί από το Σεπτέμβρη του 2003 τμήμα όπου φοιτούν μαθητές με προβλήματα όρασης. Ακολουθούμε πρόγραμμα συνεκπαίδευσης με δύο δασκάλους στην τάξη. Η διδασκαλία γίνεται με τη μέθοδο Braille μέσα στην κοινή τάξη και τα παιδιά αυτά συνυπάρχουν και συνεκπαιδεύονται με τους συμμαθητές τους. Η κοινωνική τους ενσωμάτωση και η ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη, ακολουθεί ένα φυσιολογικό ρυθμό όπως είναι και το ζητούμενο. Εξάλλου οι δραστηριότητες, που υλοποιούνται κατά τη διάρκεια κάθε διδακτικού έτους, αποβλέπουν στο να ισχυροποιήσουν την αυτοεκτίμησή τους ώστε να απολαμβάνουν, μια ομαλή σχολική ζωή.

Ο ειδικός τεχνολογικός- ηλεκτρονικός εξοπλισμός του τμήματος είναι σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο, που μας δίνει τη δυνατότητα να μεταγράψουμε και να εκτυπώσουμε σε Braille, βιβλία παιδικής λογοτεχνίας, παραμύθια, τη σχολική μας εφημερίδα και οτιδήποτε είναι σε word, με το κατάλληλο λογισμικό που διαθέτουμε.

Στο τμήμα σήμερα φοιτούν τρεις μαθητές σε δυο διαφορετικές τάξεις. Με τη συνεργασία των συναδέλφων του σχολείου, η αλληλοαποδοχή και αλληλοεκτίμηση μεταξύ των μαθητών επιτυγχάνεται με κριτήρια ουσιαστικά, αφήνοντας στην άκρη φυσικές αδυναμίες ή δυνατότητες.

Μπορούμε να πούμε ότι στο σχολείο μας προχωρεί με θετικά βήματα το αυτονόητο μιας σύγχρονης κοινωνίας: ένα ανοιχτό σχολείο για όλα τα παιδιά χωρίς ανισότητες και αποκλεισμούς.

Ο δάσκαλος του τμήματος

Χαρίδημος Φραγκομιχελάκης

Βιβλιογραφία

1. Δημ. Κουτάντος: Η εκπαίδευση παιδιών και νέων με μειωμένη όραση (Ελληνικά Γράμματα)

2. Ράνια Χιουρέα: Προετοιμασία για ένταξη στο κοινό σχολείο παιδιών με προβλήματα όρασης

3. David H. Warren: Τύφλωση και παιδί(Επιστ. Επιμ. Ζώνιου-Σιδέρη, Καραγιάννη(Ελλην. Γράμμ)

4.Βεν. Μπαλή: Παιδιά με προβλ. Όρασης και ο ρόλος του παιχνιδιού στην εξέλιξή τους (2004)

5. Πέτρος Ορφανός: Ψηλαφήματα Αφής μαθήματα

6. Φώτης Στάθης: Κοντά στο παιδί με Ειδ. Εκπ. Ανάγκες (Αθήνα 2001)

7. Αντ. Κυπριωτάκης: Μια παιδαγωγική, ένα σχολείο για όλα τα παιδιά (Ελληνικά Γράμματα 2001)

8. Κ. Σ. Παπαδόπουλος: Τύφλωση και ανάγνωση (Εκδ. ΖΗΣΗ Θεσσ\νίκη 2005)