Το έθιμο της κυρά-Σαρακοστής είναι από τα παλιότερα έθιμα που σχετίζονται με τη γιορτή του Πάσχα. Πρόκειται για ένα έθιμο που τείνει στις ημέρες μας να εκλείψει, ενώ παλαιότερα το συναντούσαμε σε όλο τον ελλαδικό χώρο, με διάφορες παραλλαγές.

Χρησίμευε πάντα ως ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Δηλαδή από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα, καθώς η κυρά-Σαρακοστή έχει 7 πόδια, ένα για κάθε εβδομάδα της περιόδου της Σαρακοστής.

Η κυρά-Σαρακοστή 

Στις περισσότερες περιοχές, ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά, που απεικόνιζε μια γυναίκα με μαντήλι στο κεφάλι. Έμοιαζε με καλόγρια. Είχε 7 πόδια, σταυρωμένα χέρια επειδή προσεύχεται, ένα σταυρό γιατί πήγαινε στην εκκλησία και χωρίς στόμα γιατί νηστεύει όλη αυτή την περίοδο. 

Η κυρά-Σαρακοστή μπορεί εκτός από χαρτί, να φτιαχτεί επίσης από ύφασμα, αλλά και από ζυμάρι. Έτσι, σε άλλες περιοχές της Ελλάδας φτιαχνόταν από ζυμάρι, με απλά υλικά και, κυρίως, πολύ αλάτι για να μη χαλάσει. Εξάλλου, δεν τρωγόταν, αφού χρησίμευε ως ημερολόγιο. Αλλού πάλι, την έφτιαχναν από πανί και τη γέμιζαν με πούπουλα.

Στον Πόντο, η κυρά-Σαρακοστή ήταν μια πατάτα ή ένα κρεμμύδι που το κρεμούσαν απ’ το ταβάνι. Πάνω του είχαν καρφωμένα επτά φτερά κότας, ώστε να αφαιρούν ένα φτερό κάθε εβδομάδα. Εδώ το έθιμο ονομαζόταν «Κουκουράς», ο οποίος ήταν και ο φόβος των παιδιών! 

Η «κυρά-Σαρακοστή» λειτουργούσε ως ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο

Η κυρά-Σαρακοστή βοηθούσε «τους παλιούς» να μετρούν τις εβδομάδες που μεσολαβούσαν από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα.

Κάθε Σάββατο, ξεκινώντας από το Σάββατο που ακολουθούσε μετά την Καθαρά Δευτέρα, η κυρά-Σαρακοστή «έχανε» ένα πόδι. Της έκοβαν ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο.

Αυτό το κομμάτι χαρτί, το έβδομο πόδι, σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας το δίπλωναν καλά και το τοποθετούσαν μέσα στο ψωμί της Ανάστασης. Σε όποιον τύχαινε, του έφερνε του έφερνε γούρι, καλή τύχη (κάτι σαν το φλουρί της Βασιλόπιτας)!

Αλλού, το τοποθετούσαν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή καρύδι (περιοχή της Χίου), το οποίο τοποθετούσαν μαζί με άλλα. Όποιος το έβρισκε θεωρούνταν τυχερός και γουρλής.

Κατασκευή κυρά-Σαρακοστής από ζυμάρι

Υλικά:

• 3 κούπες αλεύρι
• 1 κούπα αλάτι
• 1 κούπα νερό
• μπαχαρικά για διακόσμηση όπως γαρύφαλλο ή μαχλέπι

Εκτέλεση:

• Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 160° C στον αέρα.
• Βάζουμε τα υλικά για το ζυμάρι σε ένα λεκανάκι και τα ζυμώνουμε μέχρι να γίνει μια ελαστική και ωραία ζύμη.
• Πλάθουμε την Κυρά Σαρακοστή με το ζυμάρι φτιάχνοντας το σώμα, τη φούστα, το πρόσωπο, τα πόδια της, τη διακοσμούμε όπως θέλουμε και τη βάζουμε σε ένα ταψί το οποίο έχουμε στρώσει με λαδόκολλα.
• Ψήνουμε για 20 με 30 λεπτά.  Μας ενδιαφέρει να στεγνώσει και όχι να «ψηθεί».

Tip

Πρόκειται για μια εύκολη ζύμη η οποία για να φτιαχτεί μπορεί να θέλει και λίγο ακόμα νερό το οποίο προσθέτουμε λίγο-λίγο.

ΠΡΟΣΟΧΗ! ΔΕΝ ΤΡΩΓΕΤΑΙ! 

(Συνταγή: Άκης Πετρετζίκης)

Επιμέλεια: Ράνια Χιουρέα

Πηγή

Ανάρτηση chiourea.gr στο Επικαιρότητα – Γιορτές-ΚΑΘ. ΔΕΥΤΕΡΑ-ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ και Υλικό - ΔΗΜΟΤΙΚΟ-Διάφορα

Δείτε επίσης:

• Καλή Καθαρά Δευτέρα και καλή Σαρακοστή! Τι είναι τα κούλουμα; Ράνια Χιουρέα
• Η Μεγάλη Σαρακοστή και η νηστεία
• Σαρακοστή στο Νηπιαγωγείο (συνδέσεις για κατασκευές) 
• ΑΠΟΚΡΙΕΣ: Τι είναι το Τριώδιο, γιατί ονομάζεται έτσι, πότε ξεκινά και πότε ολοκληρώνεται; 
• VIDEO - Καλά Κούλουμα και καλή Σαρακοστή! Ράνια Χιουρέα 
• Κατασκευές για την κυρά-Σαρακοστή