Για αιώνες η επιτυχία ήταν υπόθεση κυρίως των λίγων εκείνων προνομιούχων που, διαμέσου γονιδίων και καλά οργανωμένων γάμων, αποτελούσαν την ελίτ της κοινωνίας μας. Εξακολουθούμε να δίνουμε, συνειδητά ή ασυνείδητα, μεγάλη σημασία σε «κληρονομικούς» παράγοντες όπως το ύψος, το φύλο και η φυλή. Αν η επιτυχία είχε εικόνα, αυτή στο μυαλό των περισσότερων θα ήταν ένας ψηλός, λευκός άντρας. Κατ’ αναλογία, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ως δεδομένο ότι η ευφυία, η ικανότητα και η ιδιοφυία είναι κληρονομικές.

Όμως, αν ίσχυε κάτι τέτοιο, τα παιδιά των πετυχημένων επιχειρηματιών, θα ήταν κι αυτά πετυχημένα. Πέραν διαφόρων περιστατικών που όλοι μας έχουμε να διηγηθούμε, έρευνα του Μπένενσεν εξέτασε τη διαδοχή σε 5000 διευθύνοντες συμβούλους εταιρειών. Όταν ο διάδοχος ήταν μέλος της οικογενείας του απερχόμενου, τα κέρδη της εταιρείας έπεφταν κατά 4% (και ακόμα περισσότερο στις μεγάλες εταιρείες). Αυτό από μόνο του ως δεδομένο αποκλείει τα γονίδιά μας ως την μόνη παράμετρο που ορίζει την επιτυχία μας.

Ποια είναι όμως τα πράγματα που τελικά προσδιορίζουν το δυναμικό μας για επιτυχία;

Κατ’ αρχάς, τα κίνητρά μας. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν υψηλό κίνητρο να τα καταφέρουν σε κάποια δραστηριότητα και άλλοι όχι. Πρόκειται για το περίφημο «κίνητρο για επιτυχία», το καύσιμο για τις προσπάθειές μας.

Τα κίνητρα των ανθρώπων διακρίνονται σε ενδογενή και εξωγενή. Το συνηθέστερο εξωγενές κίνητρο για όλους μας είναι το χρήμα. Όμως πολλές φορές, ο εγκέφαλος των ανθρώπων με υψηλό κίνητρο για επιτυχία παίρνει φωτιά με λιγότερο υλικές ανταμοιβές: κάποιοι άνθρωποι απλά απολαμβάνουν να τα καταφέρνουν και το επιθυμούν διακαώς- για όποιον ορισμό της επιτυχίας έχει βάλει ο καθένας.

Τις περισσότερες φορές τα κίνητρα των ανθρώπων είναι μεικτά, ενδογενή και εξωγενή κίνητρα δρουν ταυτόχρονα για να μας ωθήσουν σε μια προσπάθεια.

Πολύ λίγα πράγματα αποτελούν αυτόχθον ενδογενές κίνητρο- με σημαντικότερα ίσως την τροφή και το σεξ. Τα υπόλοιπα ενδογενή κίνητρα συνήθως αναπτύσσονται στην πορεία της ζωής μας, και κυρίως στα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Μαθαίνουμε τα ενδογενή κίνητρα ως παιδιά, όταν π.χ. ξεκινάμε να μαθαίνουμε βιολί. Στην αρχή, για να ασχοληθούμε με αυτό το «παλιομοδίτικό» όργανο χρειαζόμαστε ένα ισχυρό εξωγενές κίνητρο.

Η χαρά στο πρόσωπο της μαμάς μας ή ένα καινούργιο ποδήλατο αποτελούν το μόνο λόγο που πρωτοπιάνουμε το βιολί στα χέρια μας. Όσο όμως αρχίζουμε να παρέχουμε ήχους που έχουν κάποια μελωδία και δεν ακούγονται σαν γάτες που μαλώνουν, αρχίζουμε να αποκτάμε μια αίσθηση δεξιότητας και επιτεύγματος που τελικά μας κάνουν να αγαπάμε τη μουσική μας και τελικά η χαρά και η ικανοποίηση από το παίξιμο του βιολιού γίνονται ένα ισχυρότατο ενδογενές κίνητρο.

Με απλά λόγια, οι άνθρωποι χρειάζονται ένα καλό «σπρώξιμο» από εξωγενή κίνητρα μέχρι να αρχίσουν να νιώθουν ικανοί και να αναπτύξουν ενδογενή κίνητρα.

«Δίνω τα πάντα μην και ιδρώσει το πριγκιπόπουλό μου»

Δυστυχώς, η επίγνωση του πλούτου μιας οικογένειας, η νοοτροπία του «δίνω τα πάντα μην και ιδρώσει το πριγκιπόπουλό μου» όπως και διάφορες άλλες καταστάσεις, πολλές φορές σαμποτάρουν τις αρχικές φάσεις προσπάθειας που πρέπει να καταβάλει κανείς μέχρι να αναπτύξει ενδογενές κίνητρο. Και βέβαια, κανένα όχημα δεν μπορεί να φτάσει οπουδήποτε χωρίς το καύσιμο των κινήτρων.

Εκτός όμως από την παρουσία κινήτρου – και άρα άντλησης ικανοποίησης από αυτό που κάνουμε- σημαντικό για το αίσθημα αξίας μας είναι και το είδος του στόχου που βάζουμε.

Αν κάποιος έχει ως μόνο στόχο του στη ζωή να γίνει πλανητάρχης και να παντρευτεί τη Μόνικα Μπελούτσι, το πιθανότερο είναι πως δεν θα καταφέρει να πετύχει το στόχο του, όσα ενδογενή και εξωγενή κίνητρα και να έχει, με καταστροφικές συνέπειες για την αυτοεκτίμησή του.

Αντίστοιχα, όταν ο στόχος μας είναι υπερβολικά χαμηλός και εύκολα επιτεύξιμος, η επιτυχία σε αυτόν δεν μας «θρέφει» αρκετά. Νιώθουμε σαν να έχουμε «κλέψει εκκλησία», οπότε η επιτυχία μας δεν αυξάνει την αυτοεκτίμησή μας.

Έτσι, ο «σωστός» στόχος, είναι ένας στόχος που είναι αρκετά δύσκολος και αποτελεί πρόκληση για εμάς, αλλά ταυτόχρονα είναι επιτεύξιμος και ρεαλιστικός.

«Σκάλα που οδηγεί στην επιτυχία»

Το βασικό λάθος των λιγότερο ή περισσότερο πετυχημένων γονιών είναι ότι δεν πνίγουν τη ματαιοδοξία τους και την ανάγκη να τους θαυμάζουν, πέφτοντας οι ίδιοι στην παγίδα του «είμαι τα επιτεύγματά μου». Στην πραγματικότητα όμως, η επιτυχία κάποιου δεν είναι κάτι που συνέβη επειδή ήταν χαρισματικός- ή τουλάχιστον όχι μόνον.

Η Ιρλανδή Φιόνα Ο’ Ντόχερτι μιλάει για τη «σκάλα που οδηγεί στην επιτυχία» με μικρά βήματα, κάποια απολύτως αποτέλεσμα τύχης ή συγκυρίας.

Ο πετυχημένος γονιός, είτε από αυταρέσκεια είτε από αλαζονεία, συνηθίζει να κρύβει αυτά τα βήματα από τα παιδιά του – αποκρύπτει τα λάθη, τις αναποδιές, την εύνοια της τύχης. Με τον τρόπο αυτό δημιουργεί μια ψευδαίσθηση «θεϊκής» υπόστασης που πέτυχε χάρη σε αυτό που «ήταν» – στην ευφυία του, στην επιμονή του, στην δυναμικότητά του, χάρης τέλος πάντων σε κάποια δεδομένη και αναλλοίωτη ποιότητα που διαθέτει. Σχεδόν ένας μικρός θεός. Και βέβαια, πολλές φορές, για μην τα φορτώνουμε όλα στους γονείς, αυτήν τη θεοποίηση των ατσαλάκωτων επιτυχημένων την ξεκινά ή/και την ενισχύει η ίδια η κοινωνία και τα ΜΜΕ.

Πώς να σταθεί όρθιο λοιπόν απέναντι σε όλο αυτό, ένα παιδί που δεν νιώθει τόσο δυνατό, που δεν καταλαβαίνει τις εξισώσεις τρίτου βαθμού, που δεν μπορεί να λύσει τα Sudoku παρά με έναν και μόνο τρόπο ή που ντρέπεται πολύ για να αποτελέσει το επίκεντρο μιας παρέας; Έχοντας ως δεδομένο πως η επιτυχία είναι αποτέλεσμα αυτού που είμαστε και όχι μιας συνισταμένης αυτού που είμαστε με την συγκυρία και την προσπάθεια, σε κάθε μικρή ή μεγάλη προσπάθεια το παιδί διακυβεύει την ίδια του την αυταξία.

Αν αποτύχω, αυτό που «είμαι» δεν αρκεί, είμαι αποτυχημένος, είμαι σκάρτο υλικό.

Εδώ ο Ίαν Ρόμπερτσον, καθηγητής Ψυχολογίας στο Δουβλίνο, στο βιβλίο του «The Winner Effect» (Bloomsbury 2012), έρχεται και βάζει μια σημαντική παράμετρο για την επιτυχία: Να απαλειφθεί αυτή η θεώρηση της ευφυίας και της αξίας ως «πακέτου» που κάποιος είτε το έχει και ανήκει τους νικητές είτε δεν το έχει και ανήκει στους ηττημένους.

Για να το πετύχουμε αυτό, βασιζόμενος στις γνώσεις που έχουμε για τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου μυαλού, αλλά και τελικά στην κοινή λογική, προτείνει να μάθουμε στα παιδιά μας την αλήθεια για την επιτυχία: Πως στηρίζεται σε μια σκάλα με πολλά μικρά και μεγάλα σκαλοπάτια και πως η αποτυχία, όσο κι αν τσούζει, μας στρέφει προς την επιτυχία- αρκεί αυτό να μην το ξεχνάμε.

Ο Ρόμπερτσον στηρίζει αυτή του την πρόταση στα ευρήματα ενός πολύ ενδιαφέροντος πειράματος που έγινε πολλά χρόνια πριν, το 1978, στο πανεπιστήμιο του Ιλλινόις από την Κάρολ Ντίενερ και την Κάρολ Ντβεκ. Οι ερευνήτριες έδωσαν στα παιδιά να συμπληρώσουν κάποια ερωτηματολόγια.

Με βάση τις απαντήσεις τους, τα χώρισαν σε δύο ομάδες:

(α) παιδιά που είχαν ως προσανατολισμό την αριστοτεχνία (mastery)

(β) παιδιά που ένιωθαν ανεπαρκή.

Για να έχετε μια ποιοτική αίσθηση του τι αντιπροσωπεύει η κάθε κατηγορία, ακολουθεί ένα παράδειγμα:

Στην ερώτηση τι φταίει που δεν έγραψες καλά σε αυτό το τεστ:

(α) ένα παιδί που είναι προσανατολισμένο στην αριστοτεχνία θα απαντήσει «γιατί δεν διάβασα χτες» ή «γιατί μας έβαλε δύσκολα», απαντήσεις που δείχνουν πως όταν αποτυγχάνει δεν θέτει υπό αμφισβήτηση την προσωπική του αξία αλλά την προσπάθειά του ή τις συνθήκες.

(β) Αντίθετα, ένα παιδί που νιώθει ανεπαρκές θα απαντήσει «γιατί δεν καταλαβαίνω καθόλου τα μαθηματικά», υποδεικνύοντας ότι είναι επιρρεπές να υποτιμήσει τον εαυτό του συνολικά.

Οι ερευνητές λοιπόν εξέτασαν πώς λειτουργούν οι δύο αυτές κατηγορίες παιδιών όταν απαντούσαν λάθος σε ένα τεστ λογικής (είχαν εκπαιδευτεί κατάλληλα και όλα τα παιδιά, καιτα «ανεπαρκή», ήξεραν να λύνουν τέτοια τεστ).

(α) Τα παιδιά που ήταν προσανατολισμένα στην αριστοτεχνία, όταν τους έλεγαν ότι έκαναν λάθος,ανασκουμπώνονταν και σιγά – σιγά ανακάλυπταν νέες στρατηγικές να προσεγγίσουν το πρόβλημα που έπρεπε να λύσουν.

(β) Αντίθετα, όταν τα «ανεπαρκή» παιδιά έρχονταν αντιμέτωπα με το λάθος, συμπεριφέρονταν, όπως λέει ο Ρόμπερτσον, σαν τους λαγούς μπροστά στους προβολείς ενός αυτοκινήτου: σάστιζαν, πάγωναν και αδυνατούσαν να αλλάξουν στρατηγική.

Λανθασμένες στρατηγικές

Έκαναν το ίδιο λάθος πάλι και πάλι και όταν μετά από πολλές προσπάθειες ξεκολλούσαν από τη στρατηγική τους συνήθως ακολουθούσαν καταφανώς λανθασμένες στρατηγικές όπως το να απαντούν στην τύχη ή να δίνουν πάντα την ίδια απάντηση (π.χ. το «α») σε όλες τις ερωτήσεις.

Με απλά λόγια, τα «ανεπαρκή» παιδιά είναι πολύ σαστισμένα για να μάθουν από τα λάθη τους. Μάλιστα, αυτή η αντίδραση σαστίσματος έχει καταγραφεί και ηλεκτροφυσιολογικά σε εγκεφάλους εθελοντών από τον Ρόμπερτσον και τους συνεργάτες του.

Πάρτε τώρα την εικόνα των «ανεπαρκών» παιδιών που μετέχουν σε αυτό το τεστ, βγάλτε τη από το εργαστήριο και φέρτε την στην πραγματική ζωή. Επιστρατεύστε τη φαντασία σας για να δείτε πως παιδιά με τέτοια θεωρία για την ευφυία και την αξία τους, θεωρία που έχει διαψευσθεί ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ εδώ και δεκαετίες, βυθίζονται σε μια δυστυχία, ζώντας σε ένα φαύλο κύκλο αποτυχίας και αυτοϋποτίμησης επειδή κανείς δεν έχει μπει στον κόπο να τους δείξει το ΒΑΣΙΚΟ ΛΑΘΟΣ στη θεώρηση που έχουν για τη λειτουργία του εγκεφάλου τους. Έχουν βέβαια να παραθέσουν σειρά αποτυχιών για να επιβεβαιώσουν ότι αποτελούν γενετικό κατιμά. Μια προσεκτική ανάγνωση αυτών των λαθών όμως, δείχνει πάντα ότι είναι αποτέλεσμα αυτής της έντονης και σπασμωδικής αντίδρασης απέναντι στο λάθος και της δυσκολίας τους να αλλάξουν στρατηγική και συνεπώς να μάθουν.

Πηγή

Δημοσιεύτηκε από chiourea.gr στο Διάφορα Θέματα - ΑΥΤΟΒΕΛΤΙΩΣΗ / ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΖΩΗ και ΓΟΝΕΪΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Διαβάστε επίσης:

• Αυτοεκπληρούμενη Προφητεία – Πώς οι λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά διαμορφώνουν το μέλλον μας;
• Βιαζόμαστε στα πάντα και κυρίως να βγάζουμε γρήγορα συμπεράσματα...
• Τη ζωή την ορίζουν οι παρουσίες και τη στοιχειώνουν οι απουσίες...
• Όταν συγχωρείς κάποιον, γαληνεύεις. Κάνεις χάρη σ’ εσένα και όχι σ’ εκείνον Νικόλας Σμυρνάκης
• 23 συμπεριφορές ενηλίκων που φανερώνουν τραύματα από την παιδική ηλικία
• Το ήθος των γονιών είναι αυτό που χτίζει το χαρακτήρα των παιδιών
• Πώς να καταστρέψετε το παιδί σας
• Μια συγγνώμη στο πρώτο μου παιδί – «Πάνω σου» μάθαμε να είμαστε γονείς Επιμέλεια κειμένου & Μετάφραση: Ράνια Χιουρέα
• Εσφαλμένες γονεϊκές συμπεριφορές που βλάπτουν την ψυχολογία των παιδιών Αγγελική Μπολουδάκη
• Τα 4 στηρίγματα μιας υγιούς οικογένειας Χόρχε Μπουκάι
• 9 σκληρές φράσεις που δεν πρέπει να λέτε στο παιδί σας όταν το μαλώνετε Georgia Lee, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
• Πώς μπορούμε να βελτιωθούμε ώστε να γίνουμε καλύτεροι γονείς
• Να ντροπιάζεις το παιδί σου δημόσια δεν είναι μέθοδος διαπαιδαγώγησης Eπιμέλεια: Δρ. Ράνια Χιουρέα
• «Ενώ εσύ μου φώναζες…» ένα κείμενο γροθιά για όλους τους γονείς! Κατερίνα Μάλλιου
• Οι φωνές των γονιών στα παιδιά κάνουν τα πράγματα χειρότερα
• Ένα παιδί δίνει πολύτιμες συμβουλές στους γονείς του Επιμέλεια: Δρ. Ράνια Χιουρέα, Σχολ. Σύμβουλος ΕΑΕ
• Με ποιον τρόπο συνήθως απαντάτε στα παιδιά σας; Επιμέλεια: Δρ. Ράνια Χιουρέα
• 70 τρόποι να αγαπάμε τα παιδιά μας και να το δείχνουμε!
• Tι μπορείτε να πείτε στο παιδί σας για να θεμελιώσετε μια σχέση εμπιστοσύνης και αγάπης μαζί του
• Διαφορετικές μέθοδοι ανατροφής του παιδιού. Πώς επηρεάζουν την εξέλιξή του; Ράνια Τοπτσόγλου, Ψυχολόγος
• Έμαθα... πως να μεγαλώνεις, δε σημαίνει μονάχα να «κλείνεις» χρόνια...
• 11 σημάδια που αποκαλύπτουν ότι έχετε ωριμάσει μέσα από δυσκολίες και όχι λόγω ηλικίας
• Απλές συμβουλές για να ζήσετε τη ζωή σας όσο καλύτερα γίνεται